Giải pháp để mở rộng cơ chế khuyến khích người dân tham gia BHXH

Hiện nay, tỷ lệ lực lượng lao động tham gia BHXH vẫn thấp so với mục tiêu đề ra. Do sự ảnh hướng lớn của dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, thì khiến cho mục tiêu mở rộng đối tượng tham gia BHXH gặp nhiều trăn trở. Vì vậy để khuyến khích người trong độ tuổi lao động tham gia BHXH, cần mở rộng những cơ chế nào.

Tạo sự hấp dẫn thu hút người dân tham gia BHXH tự nguyện, mở rộng đối tượng tham gia BHXH Bắt buộc!

Đánh giá việc thực hiện Luật BHXH 2014, TS.Hoàng Bích Hồng- Khoa Bảo hiểm (ĐH LĐ&XH) nhận định, trong giai đoạn 2016-2020, số lao động tham gia BHXH bắt buộc tăng thêm trên 2,1 triệu người (trung bình mỗi năm tăng 4%). Tuy nhiên, hiện vẫn còn hơn 40% số lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nhưng chưa tham gia- điều này cho thấy việc thực thi pháp luật BHXH đạt hiệu quả chưa cao. Bên cạnh đó, số người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng (tính đến hết năm 2020 mới có trên 1,2 triệu người tham gia, chiếm 3,7% số người thuộc diện tham gia…)

Nhằm mở rộng độ bao phủ BHXH, Bộ LĐ-TB&XH đã có Tờ trình gửi Chính phủ đề nghị xây dựng Luật BHXH sửa đổi, trong đó đề xuất: Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, khuyến khích thực hiện bảo lưu thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu; tăng tính hấp dẫn, thu hút tạo điều kiện để người dân tham gia BHXH tự nguyện. Đồng thời, Bộ LĐ-TB&XH cũng đưa ra các giải pháp thực hiện như:
– Bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với một số nhóm đối tượng có điều kiện và khả năng (chủ hộ kinh doanh cá thể, người quản lý DN, người quản lý điều hành HTX không hưởng tiền lương)
– Có quy định cụ thể việc tham gia BHXH bắt buộc đối với NLĐ làm việc không trọn thời gian
– Bổ sung quy định tham gia BHXH bắt buộc đối với CCVC, NLĐ không chuyên trách ở cấp xã, người giao kết HĐLĐ…
– Cơ chế cần được mở rộng để tạo được hiệu ứng thu hút cho người dân tham gia BHXH tự nguyện

Hiện nay, trong cả nước vẫn còn số lượng lớn NLĐ khu vực phi chính thức chưa tham gia BHXH. Nguyên nhân là do chính sách BHXH tự nguyện chỉ có 2 chế độ hưởng (hưu trí, tử tuất); trong khi nhóm này có thu nhập không cao và bấp bênh… Vì thế, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm… cũng là cách để thu hút NLĐ, nhất là NLĐ ở khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện.

Mở rộng, hỗ trợ tạo niềm tin cho người tham gia BHXH tự nguyện.

Theo PGS-TS.Giang Thanh Long- Viện trưởng Viện Chính sách công và Quản lý (ĐH Kinh tế Quốc dân) đề xuất thì “Nhà nước hỗ trợ cho NLĐ khu vực phi chính thức để khuyến khích họ tham gia BHXH. Có thể tham khảo cách làm của Trung Quốc, Thái Lan áp dụng hệ thống đồng đóng góp, trong đó NLĐ đóng một phần và Chính phủ hỗ trợ một phần. Một số quốc gia khác giảm học phí cho con của những NLĐ chưa tham gia BHXH để họ dùng tiền đó đóng BHXH. Bên cạnh đó, cũng cần bổ sung dần các chế độ hưởng BHXH như thai sản, TNLĐ-BNN, ốm đau để hấp dẫn NLĐ…”.

Còn theo TS.Hoàng Bích Hồng, chính sách BHXH cần làm rõ sự liên thông giữa BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, giúp NLĐ được cộng nối thời gian tham gia BHXH và cách tính lương hưu là giống nhau, để tránh tình trạng NLĐ nhận BHXH một lần khi rời khỏi khu vực tham gia bắt buộc. Bên cạnh đó, chính sách BHXH phải cố định kể từ khi tham gia đối với mỗi NLĐ hoặc nếu có sự thay đổi thì cũng được thông báo ngay từ khi NLĐ bắt đầu tham gia. Chính sách BHXH ổn định sẽ tạo sự tin tưởng cho người dân, vừa tăng tính tự giác cho nhóm người thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, vừa khuyến khích người tham gia BHXH tự nguyện.

“Cùng với đó, Nhà nước cần thay đổi cách thức hỗ trợ người cao tuổi (NCT), chuyển từ hỗ trợ hưởng sang hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện. Bởi, hiện nay, NCT không có lương hưu hoặc trợ cấp từ NSNN sẽ được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng và nguồn trợ cấp này từ NSNN. Tuy nhiên, việc thực hiện trợ cấp xã hội cũng gây ra sự bất bình đẳng giữa những NCT, bởi người được hưởng lương hưu là do họ đã đóng góp/tích lũy trong thời gian làm việc, khi đó họ không được hưởng trợ cấp xã hội.

Do vậy, để đảm bảo lương hưu cho mọi NCT và sự bình đẳng về quyền và nghĩa vụ giữa những NLĐ, cần có sự tích hợp giữa chính sách BHXH với các chính sách xã hội khác, thay vì trợ cấp cho NCT thì chuyển sang hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện. Như vậy, sẽ đảm bảo mọi NCT đều có lương hưu”- TS.Hồng phân tích.

Trong nhiều năm qua chính sách BHXH đã từng bước hoàn thiện, hướng tới sự mở rộng cơ chế tạo cơ hội cho người dân trong việc dễ dàng tiếp cận, tìm hiểu và tham gia để thụ hưởng chính sách, góp phần đảm bảo an sinh xã hội, bảo đảm quyền và lợi ích thiết thực của người tham gia BHXH tự nguyện.

Nguồn: Baohiemxahoi.gov.vn